ÖRÜMCEK AĞI
Duvara bir titiz örümcek gibi
İnce dertlerimle işledim bir ağ
Ruhum, gün dolunca sönecek gibi
Şimdiden ediyor hayata veda.
Kalbim yırtılıyor her nefesinde,
Kulağım ruhumun kanat sesinde,
Eserim duvarın bir köşesinde,
Çıkamaz göğsümden başka bir seda.
NECİP FAZIL KISAKÜREK
GÖÇEBE
Sen sık gülen gülerken de
Sevecen bir Akdeniz çizgisini
Sol yanına ağzının
İliştiren çocuk Özenle'
Yabana mı atıyorum yani seni
Yabana mı atıyorum saat altı buçukları
“Çocuk ve Allah”ın en eski baskısını
Değil, değil bunların biri
Gözlerimin gemileri kuş istiyor
Açılıp kapandıkça sevdam
Kapanıp açılıyor bir mavi
Kars’tayım bu ne biçim Kars bir kenarda
Pekâlâ yalçınlık iddiasında bulunabilecek
bir tepenin-üstünde
Kars kalesi yükseliymiş.
Biliyorsun ben hangi şehirdeysem
Yalnızlığın başkenti orası
Bir de yine sevgili çocuk
Biliyorsun kişi tutkularıyla
Yalnızlığını adlandırıyor o kadar.
(Cemal Süreya) (Göçebe)
METİN İNCELEME SORULARI
1. “Örümcek Ağı” adlı şiirde Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’nın hangi özellikleri görülmektedir?
2. “Örümcek Ağı” adlı şiirde çözümlemelere yönelinmesi hangi bilim dalının gelişmesiyle mümkün olmuştur?
3. “Örümcek Ağı” adlı şiirin temasında yer alan çatışmayı belirtiniz.
4. Örümcek Ağı” adlı şiir, nasıl bir ruh hâlini yansıtmaktadır?
5. “Göçebe” adlı şiirde anlatım yönünden dikkat çeken özellikleri yazınız.
6. “Göçebe” ve “Örümcek Ağı” şiirlerini karşılaştırınız
METİN İNCELEME SORULARININ ÇÖZÜMÜ
(GÖÇEBE - ÖRÜMCEK AĞI)
1. Örümcek Ağı” adlı şiirde Millî Edebiyat zevk ve anlayışının devamı olarak hece ölçüsü ve nazım birimi olarak da dörtlük yer almıştır. Yalın bir dil kullanılmış, süse yer verilmemiş, konuşma dili ile yazı dili arasındaki fark ortadan kaldırılmıştır. Bireysellik ön plana çıkarılmış, toplumda uluslaşma gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
2. Şiirde, ruhsal çözümlemelere yönelinmesi psikoloji ve psikiyatri alanındaki gelişmeler nedeniyledir.
3. “Örümcek Ağı” adlı şiir korku ve yalnızlık temasına dayanarak insanın iç dünyasındaki çatışmayı anlatmaktadır.
4. “Örümcek Ağı” derin bir bunalma, ruh sıkışması, kendinden kaçma ve kendini unutma hâlini yansıtmaktadır.
5. “Göçebe” adlı şiir, kapalı bir anlatımla yazılmıştır. Bireyin yalnızlığı tema olarak alınmış, kafiyeye yer verilmemiş, serbest ölçüyle yazılmıştır. Çağrışımlar önemli bir yer tutar.
6. “Örümcek Ağı” kolayca anlaşılabildiği hâlde “Göçebe” anlaşılması güç bir şiirdir. Her ikisi de bireyi önemsemektedir. “Örümcek Ağı’nda “koşma” edası sezilirken “Göçebe” geleneklerden kopmuş, alışılmışın dışında bağdaştırmalara yönelmiştir.
DALGACI MAHMUT
“İşim gücüm budur benim,
Gökyüzünü boyarım her sabah,
Hepiniz uykudayken.
Uyanır bakarsınız ki mavi.
Deniz yırtılır kimi zaman,
Bilmezsiniz kim diker,
Ben dikerim.”
- Dil ve zevkte, Cumhuriyet Dönemi’nin yansımalarını Orhan Veli Kanık’ın bu dizelerinden hareket ederek belirtiniz.
Orhan Veli Kanık’ın, “Dalgacı Mahmut” adlı şiirinde sade bir dil ve serbest nazım görülmektedir. Özgür çağrışımlara dayanan, alışılmışın dışında bir konu ele alınmıştır.
ANKARA
“... Anadolu kıtasının kaderinde az çok değişiklik yapan olayların çoğu Ankara’nın etrafında gelişir. Bu hadiselerin en mühimi şüphesiz en sonuncusu olan istiklal Savaşı’dır. Bu muharebe sadece Türk milletinin kendi hayat haklarını yeni baştan kazanmış olduğu harp değildir. Hakikatte 26 Ağustos sabahı Dumlupınar’da gürleyen toplar, İktisadî ve siyasi esaret altında yaşayan bütün Şark milletleri için yeni bir devrin başladığını ilan ediyordu. Onun içindir ki bundan böyle her zincir kırılışının başında Ankara’nın adı geçecek ve her hürriyet mücadelesi, Sakarya’da, İnönü’nde, Afyon’da, Kütahya ve Bursa yollarında ölenlerin ruhuna kendiliğinden İthaf edilmiş bir dua olacaktır.”
(Ahmet Hamdi Tanpınar) (Beş Şehir)
Bu metne yansıyan millî değerlerimizle, Ankara’nın, İstiklal Savaşı ve sonrasındaki rolünü, önemini belirtiniz
Milletimizi oluşturan değerler, edebiyat, musikî, mimarî, oyunlar, masallar, inanç, cesaret ve millîlik olarak sıralanabilir. Bu metne Türk milletinin cesareti, inancı ve millî kimliği yansımıştır. Çünkü Türk milleti yokluklar içinde ve düşmanların çok cepheli saldırıları altında ölümüne bir mücadele vermiştir. Ankara, bu mücadelede korunaklı bir sığınak olmuş, hatta şark milletlerinin zincirlerinin kırılmasına öncülük etmiş, bağımsızlık mücadelesinin, yenileşmenin, yeni devletin simgesi olmuştur.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız.
• “Örümcek Ağı” ve “Göçebe” şiirlerinde dil ...yazınsal (şiirsel)... işlevinde kullanılmıştır.
• Her iki şiirde de ...lirik ...bir anlatım vardır.
• Her iki şiirde de … alışılmamış …bağdaştırmalar kullanılmıştır.
• Millî Edebiyat Dönemi’ndeki dilde….. sadeşleşme …. hareketi Cumhuriyet Dönemi’nde de sürmüştür.
• Edebiyatımızda anlatımda yeni … üsluplar …görülmeye başlanmıştır.
- “Örümcek Ağı” şiirindeki “ruhumun kanat sesi" söylemi ile “Göçebe” şiirindeki “yalnızlığın başkenti” söyleminde hangi edebî sanat kullanılmıştır
“Ruhumun kanat sesi” derken ruh, kuşa benzetilerek kapalı istiare yapılmıştır. “Yalnızlığın başkenti” derken de yalnızlık, bir ülkeye benzetilerek kapalı istiare yapılmıştır.
PATİK YAP, KUNDURACI
Patik yap, kunduracı, bol bol patik
Bebeler için,ilk adımı atacak,
Çocuklar için, koşacak, oynayacak...
Terzi abla, minimini elbiseler dik,
Yazlık, kışlık, mevsimlik...
Saçlarına kurdele,
Bileklerine bilezik...
Ama şu dünya hali, bin türlü kaza, bela
Ama bunca hastalık, gıdasızlık, verem
Tabutçu, ölçünü büyük tut, büyük!
Çocukların öldüğünü istemem...
(Ziya Osman Saba) (Nefes Almak)
- “Patik Yap, Kunduracı” adlı şiir, hangi şiir geleneğinin özelliklerini taşımaktadır?
Patik Yap, Kunduracı” adlı şiir, Cumhuriyet Dönemi şiir geleneğinin özelliklerini yansıtmaktadır.
Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız.
• İnsanın anlayış, kavrayış, bilinç ve düşünce gücüne zihniyet adı verilir.(y)
• Zihniyet, kültür kavramını, sosyal ve siyasal dünya görüşünü çağın bakış açısını kapsar.(d)
• Deyim, atasözü, masal, türkü, mani, şarkı ve destanlar, bir ulusun zihniyetini yansıtır.(d)
KIZAMIK AĞIDI
Ben gördüm bu köyü, damlarının altında,
Çocukları kızamık döküyor,
Gözleri, göğüsleri, yüzleri, ah bırakılmış tarla,
Gelincikler arasından öyle masum bakıyor.
Habersiz hepsi, kızamıktan ve ölümden,
Kirli yüzlerinde açan ölümden habersiz,
Ve düşmüş bir gül oluyorlar birden,
Bebekler ölüyor, ölümden habersiz.
Ah, ben bir gün tepelerden, tepelerden
Varıp önünüze, önünüze dikilip duracağım,
Aydınlardan, hekimlerden, öğretmenlerden,
Bir gün soracağım, bu çocukları soracağım.
(Ceyhun Atuf Kansu) (Yanık Hava)
- “Kızamık Ağıdı” adlı şiirdeki zihniyeti belirtiniz.
Kızamık Ağıdı” adlı şiirde “toplumcu gerçekçi” bir zihniyet hâkimdir. Şair ülke sorunlarına parmak basmakta, ilgilileri göreve çağırmaktadır. Bu idealist ve eleştirel yaklaşım da Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’nın yansımalarındandır.
- Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız.
Cumhuriyet edebiyatı ....milli edebiyat ....konu ve öz bakımından devamı niteliğindedir.
Bir milletin kendine özgü duygu, düşünüş ve yaşayış biçimi, dil, töre ve gelenekleri, toplumsal değer yargıları ve kuralları ile oluşan özelliklere ...milli kimlik... denir.
- Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’nın özellikleri arasında yer almaz?
A) Millî Edebiyat çizgisinde gelişmiş sonradan toplumcu gerçekçi bir çizgiye yönelmiştir.
B) Hikâye ve romanlarda Kurtuluş Savaşı konu edinilmiştir.
C) Ülke sorunlarıyla ilgilenilmemiş, bireysel konular üzerinde durulmuştur.
D) Atatürk ilke ve inkılapları, dönemi etkilemiştir.
E) Halka inme, Anadolu’yu tanıma dönemin ana ilkesi olmuştur.
- Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız.
..Mondros Mütarekesi ...sonrasında 21 Aralık 1918’de ...Padişah Vahdettin.. tarafından yeni seçimler yapılmak üzere Meclis-i Mebusan feshedildi.
- Aşağıdakilerden hangisi Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı esaslardan biri değildir?
A) Millî dil
B) Millî tarih bilinci
C) Türk milleti bilinci
D) Kanuni Esasi
E) Bağımsızlık ve Özgürlük
“Yaptığımız ve yapmakta olduğumuz inkılâpların gayesi, Türkiye Cumhuriyeti halkını tamamen asrî ve bütün mana ve eşkâliyle medeni bir heyeti içtimaiye hâline isâl etmektir (kavuşturmak). İnkılâbımızın umde-i asliyesi budur. Bu hakikati kabul etmeyen zihniyetleri tarumar etmek zaruridir.”
(M. Kemal Atatürk)
Bu metinden hareketle medeni bir toplum oluşturmak için Cumhuriyet Dönemi’nde ne tür inkılâpların yapıldığını söyleyiniz.
Bu toplum yapısına ve yaşayış biçimine ulaşılabilmek için önce halifelik kaldırılmış, arkasından da Tevhid-i Tedrisat yasasıyla eğitim-öğretim birleştirilmiştir. Arap alfabesi değiştirilmiş yerine Latin harfleri kabul edilmiştir. Ayrıca hukuksal alanda ve toplumsal yaşamda gereken değişiklikler gerçekleştirilmiş, giderek Cumhuriyetin gerektirdiği toplumsal atılımlar gerçekleştirilmiştir. Bunlara ek olarak Türk Dil Kurumu kurulmuştur. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı bu tür inkılâpların oluştuğu bir ortamda başlamıştır.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında toplumsal konuların işlenmesi ve yazarların Anadolu’ya yönelmesinin nedenleri nelerdir?
Cumhuriyet’in kurulmasıyla başlayan yeni dönem Türk edebiyatı, kaynağını Kurtuluş Savaşı’ndan alan bir coşkunlukla Millî Edebiyat’ın devamı olarak yoluna devam eder. Sıcak savaşın bitmesi Anadolu’da yaşanan pek çok gerçeğin ozan, yazar ve aydınların dikkatini çekmesi, Millî Edebiyat Dönemi’nin duygusal gerçekçiliğinin bu kişilere yavan gelmesine neden oldu. Bundan dolayı Kurtuluş Savaşı romanlaştrılmış ve öyküleştirilmiş, daha sonra da ülkenin içinde bulunduğu sorunlar gün ışığına çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylece Türk Edebiyatı, İstanbul ve diğer büyük kentlerden yola çıkarak kentlerin kıyı mahallelerine, oradan da küçük kasaba ve köylere gitmiş, oradaki insanları anlatmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nin sosyal olayları ve gelişmeleri ile dönemin öğretici metinleri arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
Aşağıdaki XVI. yy. klasik Türk edebiyatı, Tanzimat, Servetifünun ve Millî Edebiyat Dönemi’ne ait öğretici metin örnekleriyle Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan öğretici metinler arasındaki benzerlikleri ve kelime, kelime grupları, dil kuralları arasındaki farklılıkları karşılaştırınız
“Bu hakîr-i pür-taksîr, yine Beç şehri içini seyr ü temâşâ ederken Hukemâlar çarşısına uğradık, bura yüz aded dükkânlardır. Bazı dükkânların önlerinde iskemleler üzre beyaz sarıklı ve Boşnak kalpaklı ve Teke ve Hamid külâhlı ve Tatar kıyafetli ve kalpaklı, cümle elleri ve ayakları demir zencirli ümmet-i Muhammed esirlerinin kimi kara Arap, kimi civan yiğitler...”
(Evliya Çelebi)
“Pek kanlı pek muhataralı, çok müteaddid tecrübelerle sabit olmuştur ki, fikre galebe yine mücerred fikrin şânındandır. Maddiyât, teaddiyat efkâr üzerine taslit olununca baruta dokunan ateş, veyahut hadden ziyade icrâ olunan tazyik hükmünü vermek mukarrerdir.”
(Namık Kemal)
“Vatanın hudutlarda taarruza uğrasa, silahına sarılır, cenge koşarsın. Fakat hürriyet mücadelesi silâh ile değildir, söz iledir, sebat iledir, doğruluğuna iman edilen fikirleri ve prensipleri müdafaa iledir. Burada silâh hakikattir. Kuvvet sebattadır, sinirde ve mukavemettedir."
(Hüseyin Cahit Yalçın)
"Asri bir millet, müspet ilimlerle düşünen bir mâhluk demektir. Felsefe düşünüşten ziyade bir nevi seziş mahiyetindedir. Bundan başka müspet ilimlerle mütenakız olmamak mecburiyetinde bulunması da onu ilimlerle sıkı bir alâka halinde bulundurur.”
Yukarıdaki dört metni benzerlikler ve farklılıklar yönünden karşılaştırınız
DİĞER YAZILI SORULARI İÇİN
12 TÜRK EDEBİYATI 1.DÖNEM 1.YAZILI
12 TÜRK EDEBİYATI 1.DÖNEM 2.YAZILI
12 TÜRK EDEBİYATI 2.DÖNEM 1.YAZILI
12 TÜRK EDEBİYATI 2.DÖNEM 1.YAZILI