SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ - TARTIŞMALI KONUŞMALAR (TARTIŞMA TÜRLERİ)

TARTIŞMALI KONUŞMALAR (TARTIŞMA TÜRLERİ)

Tartışmalı konuşmalarda, bir konu tartışılarak açıklanır. Güncel bir sorunla ilgili olarak uzmanlar bir araya gelir, bir başkan yönetiminde, bir topluluk karşısında görüşlerini açıklar.

Tartışmalı toplantılar, konuşmacılar hazırlıklı geldiği için canlı geçer. Tartışmalı toplantılarda görüşler dinlenir, sorulara cevaplar verilir. Bu tür toplantılar, herkes kendi görüşünü ifade etme olanağı bulduğu için, demokratiktir.

Tartışmalı konuşmalar, görüşülecek konunun niteliğine, toplantının amacına, biçimine ve katılımcı sayısına göre farklı isimler alır. Bunları şöyle sıralamak mümkündür: Tartışma, sunum, pa-nel, sempozyum, açık oturum, forum ve münazara.

TARTIŞMA

Önceden belirlenmiş bir konu hakkında farklı düşünen kişilerin bir başkanın yönetiminde bir araya gelerek o konuyla ilgili görüşlerini bildirdikleri konuşma biçimine “tartışma" denir. Tartışma, sözlü anlatımın ana türlerinden biridir. Tartışma kendine özgü bir yapısı ve akışı olan konuşma biçimidir. Tartışmada konu önceden belirlenir. Belirlenen konunun araştırılmaya, konuşulmaya değer nitelikte olması gerekir. Tartışmada amaç, gerçeği aramaktır.

Tartışmada, seçilen konu hakkında farklı düşünen kişiler görüşlerini açıklar ve kendilerince çözümlemeler yapar. Tartışmada konuyla ilgili olarak yeni düşünceler ve görüşler ortaya çıkar. Tartışmacılar kendi fikirleri dışındaki fikirleri de görme fırsatı bulur. Başkalarını dinlemeyi, yanlışsa kendi düşünceleri üzerinde ısrar etmemeyi öğrenirler. Konuyu bütün yönleriyle ve daha doğru biçimde kavrama olanağı bulurlar. Tartışmada, tartışmacılar kısa, öz ve etkili konuşmayı, karşıt düşüncelere saygılı davranmayı, uygar biçimde tartışmayı öğrenirler.

Tartışma aynı zamanda iyi bir öğrenme yöntemidir. Tartışma yoluyla öğrenilen bilgiler daha kalıcı olur. Ayrıca tartışma kişinin kendine özgüven duymasını sağlar. Tartışma kişiye, daha planlı çalışma, düşünme ve araştırma alışkanlığı kazandırır. Kişinin güzel ve etkili konuşma yetisini geliştirir.

Bir tartışmada, konuşmacının kişiliği değil, öne sürdüğü fikirler esas alınmalıdır. Sakin bir ses tonuyla konuşulmalı, diğer tartışmacılara ve dinleyicilere saygılı olunmalıdır. Laf ebeliği yap-maktan, bağırıp çağırmaktan, dedikodu yapmaktan, konuyu saptırmaktan kaçınılmalıdır. Konuşmacı saygılı biçimde dinlenmeli, sözü kesilmemeli, söz sırası geldiğinde o kişiye cevap verilmelidir. Konuşmalar kısa, öz, anlaşılır ve etkili biçimde yapılmalı; uzun, süslü, anlaşılması güç cümleler kurmaktan kaçınılmalıdır. Övgü ve yergide aşırıya kaçılmamalı, saygılı bir üslup içerisinde konuşulmalıdır. Konuya bağlı kalınmalı, görüşler basit ve kolay örneklerle desteklenmelidir.

Tartışma bir başkan ve konuşmacılardan oluşur. Başkan konu hakkında kısa bir bilgi verir, konuyu tanıtır. Konunun özelliklerini, tartışmanın ilkelerini, sınırlarını, kurallarını belirtir. Konuşmacılara bir sırayla ve eşit süreli söz hakkı verir. Onlara rahat konuşabilecekleri bir ortam hazırlar. Konu dışına çıkan ya da kısır, kuru tartışmalara giren konuşmacıları uyarır. Onların konuya dönmelerini sağlar. Konuşmacılar karşısında tarafsız davranır. Konuşmalar sonunda görüşleri toparlayarak bir sonuca ulaşır.

Tartışmada bir konu olumlu ve olumsuz yanlarıyla belirtilir; ancak zıtlaşma olmaz. Tartışma; duyguya, coşkuya göre değil; belge ve kanıtlara dayanılarak yapılır. Bir konu hakkında aynı görüşte olan kişiler tartışmaz. Çünkü bu durumda ortada tartışılacak konu yoktur.

Bir tartışmayı sağlıklı biçimde yürütebilmek için şu noktalara dikkat etmek gerekir;

• Tartışılacak konu önceden tespit edilmiş olmalıdır.
• Tartışma bilgiye, belge ve kanıtlara dayalı olarak yapılır.
• Tartışılacak konuyla ilgili hazırlık yapılmış olmalıdır.
• Tartışmayı yönetecek, tartışacak kişilere sırayla söz hakkı verecek bir başkan belirlenmelidir.
• Öne sürülen bir görüş bir başka tartışmacı tarafından belge ve bilgilerle çürütülmüşse, o konuda direnilmemelidir.
• Konuşan kişi sabırla dinlenmeli, görüşleri hoşgörüyle karşılanmalıdır.
• Duygusallıktan kaçınılmalı, konu dışına çıkılmamalıdır. 

Bütün bunlar bize tartışma yönteminin belli aşamalarının olduğunu göstermektedir. Bu aşamaları şu şekilde gösterebiliriz:

• Tartışılacak problem belirlenir.
• Seçilen konu hakkında araştırma yapılır.
• Kullanılacak araç ve gereçler belirlenir.
• Tartışma yapılacak mekân hazır hâle getirilir.
• Tartışma başkanın sorularıyla yönlendirilir.
• Tartışma sonunda bir değerlendirme yapılıp sonuç özetlenir