VARSAĞI NAZIM ŞEKLİ VE VARSAĞI ÖRNEĞİ
- Halk edebiyatında çok yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
- İlk olarak Toroslar'da yaşayan Varsak boyundan ozanlar tarafından kullanılmıştır.
- Kendine özgü bir ezgisi vardır.
- Semaiye benzer.
- 8'li hece ölçüsüyle söylenir.
- 11'li hece ölçüsüyle söylenen varsağılar da vardır.
- Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir.
- Talihten şikâyet ve meydan okuma edasıyla yiğitçe söyleyişlerdir.
- "Behey, bre, hey, hey gidi” gibi ünlemler vardır.
- Bu ünlemler bulunmayan varsağılar, ezgilerinden anlaşılır.
VARSAĞI ÖRNEKLERİ
1
Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Girmeden bir dem sürelim
Aman hey Allah'ım aman
Ne aman bilir ne zaman
Üstümüze çayır çemen
Bitmeden bir dem sürelim
Buna ne felek derler felek
Ne aman bilir ne dilek
Ahir ömrümüzü helâk
Etmeden bir dem sürelim
Karacaoğlan der cânân
Güzelim sözüme inanlık
Bu ayrılık bize hemân
Etmeden bir dem sürelim
Karacaoğlan
2.
Behey ela gözlü dilber!
Vaktin geçer demedim mi?
Harami olmuş gözlerin.
Beller keser demedim mi?
Bak şu kaşa, bak şu göze.
Ciğer kebap oldu köze.
Yakasız gömlekler bize,
Felekler biçer demedim mi?
Deryalarda yüzer gemi.
Şeker dudağının yemi
Süregör devranı demi.
Devran geçer demedim mi?
Karac’oğlan der mert ile
Sözüm yoktur namert ile
Zalim felek bu dert ile
Bizi eğer demedim mi?
Karacaoğlan
3.
Destur bre gökkuşağı
Hangi devin kılıcısın
Sabah sabah kanın damlar
Besbelli can alıcısın
Akıl almaz bir kelepçe
Anlaşılmaz hangi suça
Kilitlenmiş gündüz gece
Başımızda kalıcısın
Öfkeyi sorduk sarından
Korkuyu bildik morundan
Azrail adında birinden
Giyilmiş ölmek tacısın
Karanlık çiçek açtı mı
İlmik boynuna geçti mi
Can kuşu tenden uçtu mu
Bir özgürlük ağacısın
Attila İlhan
4.
Yürü bre Bulgar-dağı
Hemen dağlar sende m(i) olur
Yaylalı sümbüllü yurtlar
Büyük evler sende m(i) olur
Yükseğinde döner kuşlar
Engininde kervan işler
Kürk giydirir at bağışlar
Yiğit beyler sende m(i) olur
Yaylası ufak tepeler
Yağar yağmur kar sepeler
Kulakta altın küpeler
Hemen dilber sende m(i) olur
Kârac(a)oğlan düz ovalar
Şahinin keklik kovalar
İnil inil taş yuvarlar
Büyük seller sende m(i) olur
Karacaoğlan
VARSAĞI
Yürü bire yalan dünya
Sana konan göçer bir gün
İnsan bir ekine misal
Seni eken biçer bir gün
Ağalar içmesi hoştur
O da züğürtlere güçtür
Can kafeste duran kuştur
Elbet uçar gider bir gün
Aşıklar der ki n'olacak
Bu dünya mamur olacak
Haleb'i Osmanlı alacak
Dağı taşa katar bir gün
Yerimi serin bucağa
Suyumu koyun ocağa
Kafamı alin kucağa
Garip anam ağlar bir gün
Yer yüzünde yeşil yaprak
Yer altında kefen yırtmak
Yastığımız kara toprak
O da bizi atar bir gün
Bindirirler cansız ata
İndirirler tuta tuta
Var dünyadan yol ahrete
Yelgin gider salın bir gün
Karac'oğlan der naşıma
Çok işler gelir başıma
Mezarımın baş taşıma
Baykuş konar öter bir gün
HÜSEYİN NİHAL ATSIZ'DAN VARSAĞI ÖRNEKLERİ
1
Erlik günü geldiğinde
Yigitlere şan görünür.
Yığın yığın harcanmaya
Nice yüz bin can görünür.
Kopunca bir büyük savaş
Er tez gider, korkak yavaş.
Yüreksize akçayla aş,
Erlere meydan görünür.
Bir gün olur yılda, ayda
Birleşiriz hep Altay’da.
Güz ayında, kurultayda
Başı börklü han görünür.
Atsız der ki: Ne var canda?
Yatarız taze çimende.
Rus’un adı her geçende
Gözlerime kan görünür.
2
gel be dilber zevkedelim,
orda yalnız ne yatarsın?
acı şarap kadehime,
dudağından bal katarsın.
kızlar bana bakarsa da,
yasemin, gül kokarsa da,
yarın gönül bıkarsa da,
bugün için sen yetersin
dudakların: o ne meydir!
bu sendeki nice huydur?
gönlüm nişan, kaşın yaydır,
kirpiğinle ok atarsın.
desem sana: "sevişelim!"
dersin: "hayır, konuşalım!"
desem: "kız gel öpüşelim!"
o dem hemen kaş çatarsın.
yann bir savaş olursa
meydanda kan, baş olursa, .
"atsız"a bir iş olursa,
kız yine sen yas tutarsın...
3.
erlik günü geldiğinde,
yiğitlere şan görünür.
yığın yığın harcanmaya,
nice yüz bin can görünür.
kopunca bir büyük savaş,
er tez gider, korkak yavaş.
yüreksize akçayla aş.
erlere meydan görünür.
bir gün olur yılda, ayda,
birleşiriz hep altay’da.
güz ayında, kurultayda,
başı börklü han görünür.
atsız der ki: ne var canda?
yatarız taze çimende.
rus’un adı her gecende,
gözlerime kan görünür.